صنعت پتروشیمی یکی از ارکان اصلی صنعت نفت در زنجیره تولید و موتور محرک توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور به شمار می‌آید و نقش بسزایی در تولید ناخالص ملی دارد. موج تحولات در صنعت پتروشیمی افزون بر کاهش خام‌فروشی به ایجاد ارزش افزوده مضاعف اقتصادی، ثروت‌آفرینی و اشتغال‌زایی منجر شد و مصداق علمی و عملی تبلور توسعه پایدار در راستای اقتصاد مقاومتی را به تصویر کشید.

صنعت پتروشیمی کشور با راه اندازی پتروشیمی مرودشت در سال ۱۳۴۲ در کشور پایه گذاری شد، این مجتمع در ابتدا به عنوان زیر مجموعه وزارت صنعت وقت، کار خود را آغاز کرد اما با توجه به وابستگی صنعت پتروشیمی به خوراک تأمینی وزارت نفت با تأسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان زیر مجموعه شرکت نفت، مدیریت صنعت پتروشیمی به وزارت نفت منتقل شد. وزارت اقتصاد وقت به منظور گسترش صنعت پتروشیمی در کشور، بنگاه شیمیایی کشور را تأسیس و این شرکت در ۱۳۳۷ خورشیدی طرح احداث کارخانه کود شیمیایی مرودشت فارس را به اجرا گذاشت، بنابراین از آنجا که رشد این صنعت نیازمند فعالیت های تخصصی گسترده تر و هماهنگ با صنعت نفت و گاز بود به زودی ضرورت ایجاد سازمانی برای توسعه و هدایت صنعت پتروشیمی مشهود شد و به همین سبب در ۱۳۴۲ خورشیدی شرکت ملی صنایع پتروشیمی با مالکیت دولت و تحت پوشش شرکت ملی نفت ایران تأسیس و تمام فعالیت های مرتبط با ایجاد و توسعه صنایع پتروشیمی در این شرکت متمرکز شد.

احداث کارخانه کود شیمیایی شیراز؛ عنوان نخستین کارخانه پتروشیمی ایران

تاریخچه صنایع پتروشیمی در ایران

مرحله گسترش اولیه شرکت ملی صنایع پتروشیمی که توسعه صنعت را شامل می شد در قالب سه برنامه عمرانی در سال های ۱۳۴۲ تا ۱۳۶۵ خورشیدی اجرا شد که حاصل آن تامین نیاز داخلی به کودهای شیمیایی و مواد پایه پتروشیمیایی و شیمیایی و احداث مجتمع های پتروشیمی متعدد از جمله بندرامام که به ایران ـ ژاپن معروف شد، فارابی (ایران نیپون)، خارک، پازارگاد، کربن اهواز(ایران)، رازی (شاهپور) و طرح های توسعه پتروشیمی شیراز بود.

جنگ تحمیلی، توسعه صنعت پتروشیمی ایران را با رکود مواجه ساخت و در این مدت اگرچه طرح توسعه پتروشیمی شیراز به پایان رسید اما احداث پتروشیمی بندر امام متوقف شد.

با پایان جنگ تحمیلی، بازسازی مجتمع های آسیب دیده در جنگ بنابر برنامه اول توسعه تا ۱۳۷۳ خورشیدی ادامه یافت و بهره برداری از برخی طرح های اساسی شامل پتروشیمی اصفهان و پتروشیمی اراک و تکمیل مجتمع بندرامام در این زمان صورت گرفت.

مدیریت مجموعه ایراپ در این خصوص هشتم دی‌ماه روز «صنعت پتروشیمی» را به هم‌وطنان گرامی به‌عنوان صاحبان اصلی صنعت و به تمام فعالان و صنعتگران، مدیران لایق، مهندسان توانمند، کارگران سخت‌کوش و کارمندان گرانقدر صنعت پتروشیمی که این دستاورد بزرگ مرهون همت و تلاش آنان است، صمیمانه تبریک می‌گوید. امید است همان‌گونه که این صنعت در روزهای سخت تحریم‌های ظالمانه موجب گشایش در اقتصاد ملی شد، در آینده نیز با تحقق گذر از خام‌فروشی موجب توسعه پایدار و متوازن در کشور شود.